Drzewa są organizmami pozornie trwałymi i odpornymi na czynniki środowiska. Tak naprawdę jednak łatwo je uszkodzić, choć skutki szkodliwych zmian zwykle gromadzą się z czasem, dając o sobie znać po latach. W epoce zmian klimatycznych drzewa stają się coraz bardziej niezbędnym elementem zielonej infrastruktury, a jednocześnie ich wprowadzanie i utrzymanie wymaga coraz więcej wysiłku i środków. Konieczne jest także powszechne stosowanie opartych na wiedzy o drzewach procedur i technik. Temu celowi służą opracowane ostatnio trzy standardy, kompleksowo regulujące prace z zakresu oceny drzew, cięć i pielęgnacji, oraz ochronę drzew na placu budowy. Pomagają one gminom i innych zarządcom zieleni skuteczniej opiekować się swoimi drzewami.

Po co nam drzewa?

Drzewa to istotny czynnik poprawiający jakość życia: produkują tlen, filtrują powietrze z zanieczyszczeń, chronią przed wszechobecnym hałasem. Dzięki ocienianiu i pochłaniającej ciepło transpiracji obniżają temperaturę i łagodzą zjawisko wysp ciepła w miastach, co jest bardzo ważne wobec ocieplenia klimatu. To przekłada się na oddziaływanie na ekonomię – mniej wydaje się na klimatyzację, a nieruchomości zlokalizowane w zadrzewionych dzielnicach osiągają wyższe ceny sprzedaży i najmu. Na przykład obliczono, że dochody z podwyższonych podatków od nieruchomości otaczających Central Park dzięki oddziaływaniu parku przewyższyły hipotetyczne dochody, gdyby ten teren został rozparcelowany pod zabudowę. Dodatkowo naukowcy stwierdzili, że drzewa stanowią czynnik łagodzący obyczaje – dzielnice ich pozbawione są bardziej niebezpieczne i mniej przyjazne dla mieszkańców. Osoby mieszkające w zazielenionych dzielnicach łatwiej się relaksują i mają wyższe zadowolenie z życia, a w konsekwencji są także bardziej produktywne, zdrowsze i mniej obciążają system ochrony zdrowia.

Drzewa są niezbędnym elementem odpornego na zmiany klimatu, zrównoważonego krajobrazu wiejskiego. Zwiększają retencję i chronią zbiorniki wodne, oczyszczając przesiąkające wody opadowe, często obciążone biogenami z nawozów. Jak wykazały liczne badania naukowe i doświadczenie praktyczne, na polach otoczonych drzewami są wyższe plony niż na obszarze bezdrzewnym. Drzewa, hamując wiatr, zmniejszają wysuszanie pola i roślinności oraz wywiewanie próchnicy i cząstek ilastych z gleby, a sprzyjając opadom atmosferycznym i akumulacji śniegu, zwiększają nawodnienie pola. Z drugiej strony, na podtopionych polach drzewa przyspieszają osuszanie, co było jednym z powodów tradycyjnego na polskiej wsi sadzenia wierzb wśród pól.

Drzewa w krajobrazie rolniczym są schronieniem i miejscem lęgowym ptaków i nietoperzy, które żywią się owadami, chroniąc w ten sposób plony przed szkodnikami. Są one także miejscem gniazdowania dzikich pszczół i trzmieli, które umożliwiają plonowanie roślin owadopylnych. Z kolei niektóre drzewa, zwłaszcza lipa, są cennym pożytkiem dla pszczół miodnych. Są też miejscem zamieszkania i szlakami rozprzestrzeniania się rzadkich chronionych zwierząt, porostów i grzybów, które tylko w starych drzewach znajdują sprzyjające warunki życia. Jednym z nich jest pachnica dębowa – duży chrząszcz zamieszkujący dziuplaste drzewa, chroniony prawem europejskim jako priorytetowy.

Już w pierwszej połowie XIX wieku znany patriota i społecznik, generał Dezydery Chłapowski, założył na ziemiach swojego majątku w wielkopolskiej Turwi system alej i pasów drzew, aby zwiększyć produktywność gospodarstwa. Zadrzewienia te dotrwały do dnia dzisiejszego i są chronione w ramach Parku Krajobrazowego noszącego imię Generała. Badania prowadzone przez stację naukową w Turwi przyniosły obfitość wiedzy o dobroczynnym wpływie drzew na uprawy rolne.

W erze zmian klimatycznych rośnie rola drzew w adaptacji do coraz wyższych temperatur i częstszych gwałtownych wydarzeń pogodowych. Dzięki retencji w koronach i glebie drzewa łagodzą zjawisko powodzi błyskawicznych. Pozwala to zaoszczędzić na wydajności systemów kanalizacyjnych oraz ograniczyć szkody materialne od burz. Skala wiązania dwutlenku węgla przez drzewa sadzone w miastach może wydawać się skromna, jednak większość z nich będzie utrzymywać związany węgiel przez setki lat. Drzewa te bowiem mają większą szansę dożyć sędziwego wieku, niż sadzone w lasach produkcyjnych, przewidziane do wycięcia w określonym wieku.

Aleje, parki i inne zadrzewienia pełnią szczególną rolę dla przyrody jako siedliska i korytarze ekologiczne. Im starsze drzewa, tym większa liczba organizmów w nich występujących, w tym objętych ochroną prawną i figurujących na czerwonych listach. Najcenniejsze są stare drzewa dziuplaste, wykorzystywane jako miejsca rozrodu i schronienia przez liczne ptaki, nietoperze i stawonogi, z których wiele nie występuje nigdzie indziej. Liczba bytujących w starych drzewach zagrożonych gatunków bezkręgowców w ekosystemach antropogenicznych często bywa nie mniejsza niż w lasach. Dodatkowo, wiele zagrożonych gatunków preferuje drzewa rosnące poza zwartymi drzewostanami, jak na przykład priorytetowa pachnica i kozioróg dębosz. Także dla większości gatunków nietoperzy i ptaków drzewna zielona infrastruktura w miastach i na wsi jest warunkiem przetrwania.

Inwestycja w drzewa to inwestycja w przyszłość. I jak każda inwestycja wymaga ponoszenia pewnych wydatków. Utrzymanie „zielonej” infrastruktury generuje koszty, jednak korzyści wynikające z jej obecności zazwyczaj je przewyższają. Podobnie, jak korzystamy z dróg, chodników, kanalizacji burzowej czy instalacji fotowoltaicznych, tak samo obecność drzew w naszym otoczeniu przynosi szereg korzyści. Wyjątkowość drzew polega na tym, że zakres funkcji (usług ekosystemowych) jest bardzo szeroki. Drzewa są jedynymi elementami infrastruktury, których wartość rośnie od dnia posadzenia przez resztę ich życia, bowiem wymierne korzyści związane z drzewami rosną wraz z ich dojrzewaniem i zwiększaniem wielkości korony. W dużym uproszczeniu i by lepiej zrozumieć – drzewa można uznać za wyjątkową ozdobę krajobrazu, kanalizację burzową, oczyszczacz powietrza, fabrykę tlenu, pochłaniacz dwutlenku węgla, lekarstwo ułatwiające leczenie i wiele innych w jednym. Posiadanie tak wyjątkowych i wielofunkcyjnych elementów zielonej infrastruktury jest niezbędne do tego, żeby żyło nam się dobrze. To przede wszystkim my, ludzie, potrzebujemy drzew.

Aby drzewa nam służyły, powinny w przestrzeni kształtowanej przez ludzi i podporządkowanej ich potrzebom podlegać pewnym normom, które pozwalają na ich bezpieczne i wieloletnie utrzymanie. To wymaga od nas prawidłowej nad nimi opieki, a tym samym wydatków. Aby mieć drzewa, które mogą osiągnąć duże rozmiary, musimy przeznaczyć dla nich przestrzeń, czyli tak dostosować inne elementy infrastruktury w otoczeniu, aby nie kolidowały z drzewami. Dotyczy to nie tylko części naziemnej, ale przede wszystkim podziemnej – wokół drzew musimy zapewnić odpowiednią objętość i jakość gleby, w tym dostęp do wody. Drzewa już rosnące wymagają także wykonywania bieżących prac. Jak każdy żywy organizm mogą zamierać i ulegać uszkodzeniom, także na skutek naszej działalności i zmian klimatycznych. Utrzymanie bezpieczeństwa wokół drzew wymaga regularnej oceny i ewentualnie wykonania zabiegów. Jednak dzięki odpowiedzialnemu i odpowiedniemu reżimowi inspekcji ryzyko można zredukować do akceptowalnego poziomu. Sama obecność drzewa, bez względu na jego wielkość, nie powinna być uważana za zagrożenie. Inne niedogodności związane z ograniczeniem światła czy opadającymi liśćmi bywają również uciążliwe. Faktem jest zatem, że utrzymanie drzew generuje również koszty i niesie pewne ryzyko. Jednak korzyści, jakie przynoszą drzewa, znacznie przewyższają te niedogodności.

 

Fot. Aleja lipowa nad rzeką Kaczawą w Legnicy

 

 Fot. Starodrzew pełni liczne funkcje ekosystemowe

Trudne życie drzew towarzyszących ludziom

Trzeba przyznać, że drzewa w krajobrazie zagospodarowanym nie mają lekko i jest tak z reguły dzięki ludziom. Muszą radzić sobie w minimalnej przestrzeni ograniczonej jezdnią i chodnikiem. Na ich korzeniach parkują samochody, zagęszczając i tak ograniczoną przestrzeń gleby – co utrudnia wzrost i funkcjonowanie korzeni. Woda deszczowa szybko spływa do kanalizacji i niewiele zostaje do wykorzystania przez drzewa, cierpiące często suszę. Gleby miejskie są zwykle nienaturalnie zasadowe, wskutek wpływu materiałów budowlanych – dotyczy to zwłaszcza miast i dzielnic, które doznały podczas wojen XX wieku znaczących zniszczeń. Do tego masowe stosowanie soli w zimie sprawia, że nawet obecna w glebie woda staje się trudno dostępna, a nawet toksyczna. Unoszący się nad zimowymi ulicami słony aerosol nie oszczędza także gałęzi i pączków. Nierzadkie w ostatnich latach ekstremalne temperatury stają się w miastach jeszcze bardzie ekstremalne, a ich efekt jest wzmacniany przez promieniowanie odbijane i emitowane z nawierzchni i ścian budynków. Do tego drzewa uliczne są zmuszone rosnąć samotnie, a przecież naturalny las stanowi sieć połączonych korzeniami i grzybnymi sieciami organizmów, wspierających się wzajemnie i tworzących sprzyjający mikroklimat.

    Fot. Zamieranie drzew w warunkach miejskich

Powinniśmy więc stwarzać drzewom możliwie dobre warunki życia, a tymczasem naszymi działaniami bezpośrednio przyczyniamy się do pogarszania ich warunków. Nierzadko już sam akt sadzenia młodych drzewek pozostawia wiele do życzenia – sadzonki są niewłaściwie rozwinięte, miejsce sadzenia nieprzygotowane, a same drzewka bywają sadzone za głęboko.  Także prowadzenie cięć na drzewach bywa prowadzone w sposób nie służący ich kondycji i długiemu trwaniu. Tnie się za późno i nadmiernie, usuwa zbyt grube gałęzie, z pozostawieniem dużych, trudnych do gojenia ran. Prace budowlane nieraz szkodzą drzewom poprzez m.in. niszczenie korzeni i pogarszanie stosunków wodnych. Nic więc dziwnego, że żywot drzew w krajobrazach antropogenicznych bywa krótki, a niektóre sadzone dużym nakładem sił i środków drzewka nawet nie podejmują wzrostu – nie przyjmują się i powoli zamierają.

Stan drzew budzi zaniepokojenie coraz bardziej świadomych obywateli. Wymagają od samorządów lepszego dbania o zieleń, stając się uważnymi recenzentami poczynań władz. Nic więc dziwnego, że zatroskani o swój wizerunek i wynik kolejnych wyborów włodarze przeznaczają rosnące środki na zielone pozycje miejskich budżetów. Pomaga to nadrabiać wieloletnie zaległości, ale nie wystarcza. Nie da się jednak stworzyć zielonego miasta po prostu robiąc więcej tego samego, trzeba działać efektywniej i bardziej w zgodzie z wymaganiami drzew. Dobrze traktowane, odwdzięczą się nam bujnym wzrostem i obdarzą wszystkimi korzyściami, o których pisałem powyżej.

Co to jest standard i do czego służy?

Standard określa wymogi, specyfikacje i procedury, których stosowanie zapewni, że produkty i usługi najlepiej służą założonym celom. Standard jest dokumentem zwięzłym, napisanym zdyscyplinowanym i precyzyjnym językiem. Określając sposób realizacji zadań, nie wdaje się w bardziej ogólne kwestie planów czy polityk. Nie jest także ograniczony lokalną specyfiką – jest uniwersalny. Podstawowym zastosowaniem standardu jest użycie go jako wzorca normatywnego dla kryteriów jakości oraz oceny wykonania prac, a w szczególności włączenie go jako załącznika do specyfikacji zamówienia. Wdrożenie standardu wzmacnia pozycję jednostki wobec instancji kontrolnych, a także ułatwia stawianie czoła postępowaniom sądowym i ubezpieczeniowym związanym z drzewami (zwłaszcza dotyczy to Standardu inspekcji i diagnostyki drzew).

Formalne umocowanie standardu w danej jednostce decyzją organu kierowniczego znacznie ułatwia jego stosowanie. Możliwe też jest zastosowanie mniej formalne, na szczeblu wykonawczym. Lektura standardów może też służyć doskonaleniu własnych kompetencji urzędnika lub profesjonalisty. Nie tylko urzędy i zarządcy nieruchomości mogą skorzystać ze standardów. Firmy z branży stosując standardy wzmacniają swoje umiejętności i budują profesjonalny wizerunek. Organizacje społeczne profesjonalizują się i stają bardziej efektywne używając standardów do monitorowania poczynań władzy lub prywatnych inwestorów.

Standardy dla drzew

Poszczególne samorządy w ostatnich latach tworzyły lokalne standardy dla zieleni, tak, jak na przykład Łódź, Wrocław, Kraków czy niedawno Szczecin. W Warszawie trwa proces wdrażania zestawu wytycznych pod wspólnym nagłówkiem Polityka Ochrony Drzew. Grupa robocza ekspertów i praktyków przygotowała projekty, które obecnie są żmudnie wprowadzane w życie w tym najbardziej skomplikowanym miejskim organizmie Polski. Inspiratorem i liderem tych zmian jest Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, w którym większość proponowanych wytycznych już jest stosowana.

Prekursorem standardów na poziomie całej branży jest w naszym kraju Związek Szkółkarzy Polskich, który już przed niemal ćwiercią wieku opracował i udostępnił „Zalecenia jakościowe dla ozdobnego materiału szkółkarskiego”. „Zalecenia” są regularnie aktualizowane i publikowane. Polskie Towarzystwo Chirurgów Drzew opublikowało w 2014 wytyczne i normy jakości dla pielęgnowania i ochrony drzew. Wobec szybkiego rozwoju wiedzy i technologii arborystycznej, branża obecnie potrzebuje nowoczesnych i obejmujących różne obszary wytycznych. Tego zadania podjęła się w ostatnich latach Fundacja EkoRozwoju. W ramach projektu UE LIFE+ „Drzewa dla zielonej infrastruktury Europy” zostały przygotowane standardy dla wybranych obszarów zielonej branży. Powstawały one w grupach roboczych składających się z praktyków, urzędników i naukowców. Tak przygotowane propozycje zostały poddane publicznym konsultacjom i ostatecznie wydane w końcu roku 2021. W tym przedsięwzięciu współpracowały z Fundacją organizacje branżowe: Stowarzyszenie Architektury Krajobrazu i Federacja Arborystów Polskich. Przygotowane standardy uzyskały także poparcie Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Twórców Ogrodów, Stowarzyszenia Polskich Architektów Krajobrazu i Związku Gmin Wiejskich.

Standard inspekcji i diagnostyki drzew (SIiDD) porządkuje procedurę oraz treść oceny drzew, wyróżniając dwa jej poziomy: podstawowy (inspekcję) i zaawansowany. Ujednolica słownictwo opisujące stan drzewa i sposób zapisu wyników oceny – proponując parametry i skale. Definiuje i rozdziela pojęcia stabilności drzewa i kondycji drzewa – w miejsce stosowanych dotąd nieprecyzyjnych zbiorczych terminów typu „stan zdrowotny” czy „stan fitosanitarny”. Bowiem drzewo o słabej kondycji może być całkiem stabilne – i odwrotnie: wyśmienita kondycja nie gwarantuje pełnej stabilności. Inne określone w Standardzie parametry opisu stanu drzewa to faza rozwoju drzewa, witalność (oparta na skali Roloffa, komponent oceny kondycji), perspektywa życia oraz wartość i znaczenie drzewa. Przedstawiony został także katalog cech diagnostycznych. Zawarte w SIiDD rozwiązania oparte są na dorobku z innych krajów, zweryfikowanych przez wieloletnie doświadczenie programu Fundacji EkoRozwoju „Drogi dla Natury” oraz kursu Certyfikowanego Inspektora Drzew prowadzonego przez Instytutu Drzewa.

Wdrożenie i stosowanie SIiDD przez zarządcę nieruchomości pomaga utrzymać drzewa w dobrym i bezpiecznym stanie. Umożliwia bieżące planowanie opieki nad nimi i efektywną jej realizację. W razie nieszczęśliwego wypadku, ułatwia wykazanie wobec ubezpieczyciela lub sądu dochowania należytej staranności dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. SIiDD może być stosowany zarówno dla systematycznego nadzoru nad drzewostanem miejskim lub przydrożnym, jak też dla inwentaryzacji z waloryzacją drzew w związku z planowaniem inwestycji (patrz SODiZ).

Standard cięcia i pielęgnacji drzew (SCiPD) systematyzuje rodzaje prac na drzewach i w ich otoczeniu. Stosuje oparte na międzynarodowych trendach, nowatorskie ujęcie uwzględniające potrzeby drzew. Umożliwia to optymalne dobranie zabiegów dla jak najdłuższego trwania drzew w zgodności z potrzebami bezpieczeństwa publicznego. Przyjęte podejście zostało uzgodnione z propozycjami do europejskiego standardu przygotowanymi przez grupę roboczą Europejskiej Rady Arborystyki (EAC). Zapisy standardu, w odróżnieniu od stosowanych do tej pory pojęć, wyraźnie rozgraniczają cięcia drzew od pielęgnacji. W pierwszym obszarze zawarte są wytyczne na temat cięcia gałęzi, konarów czy pni, w drugim – prace poprawiające warunki siedliskowe drzewa, nawadnianie czy ściółkowanie. 

Treści w zakresie cięć drzew są rozbudowane i zawierają wytyczne na temat technik wykonywania cięć, w tym metod dostępowych (zakaz kolców, z wyjątkiem wycinki i martwych drzew), narzędzi (do cięcia żywych gałęzi: ręczne i zdezynfekowane), dopuszczalnych wielkości ran po cięciach żywych gałęzi (5 lub 10 cm). Zalecenia dotyczące maksymalnych zakresów cięć są uzupełnione o nowatorską metodę określania procentu usunięcia masy liści, opartą o odniesienie powierzchni przekroju ciętych gałęzi do powierzchni przekroju pnia. Stosowanie jej ułatwiają dwie szczegółowe tabele pomocne przy określaniu limitu cięć gałęzi o średnicy do 5 cm i do 10 cm w stosunku do zakresu redukcji korony drzewa. Określono także zalecane terminy wykonywania cięć dla gatunków liściastych i iglastych w odniesieniu do pór roku oraz w powiązaniu z fizjologią drzewa.

Standard proponuje zupełnie nową klasyfikację cięć. Przedstawia ją w formie macierzy wiążącej zdefiniowaną kategorię drzewa z dopuszczalnymi obszarami cięć. Standard dzieli cięcia na usuwające, redukujące i pośrednie oraz wprowadza trzy obszary cięć w koronie: strukturalne, boczne i wierzchołkowe. Określa zasady ich wykonywania, wskazuje, na jakich drzewach mogą być wykonywane, uściśla miejsca prowadzenia prac, zakres cięć czy cykliczność nawrotów. Po ustaleniu kategorii drzewa oraz oszacowaniu wielkości cięć i miejsc ich prowadzenia można określić, czy wykonane prace były prawidłowo wykonane i czy nie przekroczono ustawowych progów uszkodzenia (30%) lub zniszczenia (50%) drzewa. Standard może zatem być przewodnikiem dla zlecających, rekomendujących pracę oraz wykonawców, a także dla oceniających jakość prac i ich zasadność.

Rozdział o wzmocnieniach mechanicznych wymienia rodzaje zabezpieczeń, wskazując na cel ich montażu, określając też zasady kontroli oraz wytyczne dotyczące wyboru wykonawców. Standard obejmuje też wskazówki co do działań związanych z pnączami oraz jemiołą, zawiera odniesienia do wytycznych dla ochrony drzew w procesie inwestycyjnym.  We wprowadzonej nomenklaturze celowo unika się określeń stosowanych do tej pory i podkreślających cel cięć (na przykład techniczne, prześwietlające), a nie technikę prowadzenia prac, co pozwala na szerokie stosowanie Standardu niezależnie od celu prac.

Standard ochrony drzew i innych form zieleni w procesie inwestycyjnym organizuje planowanie i realizację procesu budowy od projektu do wykonania, w sposób zapewniający należytą ochronę drzew. Opisuje i porządkuje obiekty ochrony oraz sposoby jej realizacji – w tym technologie prac oraz osoby odpowiedzialne. Stanowić może realną pomoc dla wszystkich podmiotów procesu inwestycyjnego, ułatwiając ustalanie celów, procesy realizacji oraz kontroli i oceny.

W większości przypadków kolizji między inwestycją a drzewami zachowanie tych ostatnich jest łatwe i tanie - pod warunkiem, że uwzględnia się je od początku procesu. Warunkiem wstępnym jest dobre rozpoznanie zasobów drzew, na którego podstawie podejmuje się dalsze decyzje. Z jednej strony, należy w miarę możliwości dostosować planowaną budowę do istniejącego drzewostanu. Z drugiej strony, tam, gdzie nie da się zachować wszystkich drzew, należy podjąć świadomą decyzję o ich usunięciu, przy adekwatnej ochronie pozostawionych. Służy temu iteracyjny proces opisany w Standardzie.

Na etapie planowania i projektowania Standard określa zasady przygotowania inwestycji, prace związane ze spisem zasobów zieleni, w tym drzew na danym terenie (inwentaryzacji dendrologicznej, operatu dendrologicznego) oraz przygotowaniem projektu ochrony zieleni. Zawarte wytyczne obejmują opisowe, graficzne elementy wykonywanych opracowań, a także normatywy już przyjęte w branży, na przykład co do podkładu mapowego czy sposobu obrazowania na mapach poszczególnych obiektów. W obszarze spisu zieleni nawiązuje do Standardu inspekcji i diagnostyki drzew (SIiDD), poszerzając wytyczne w zakresie zbierania podstawowych parametrów drzew oraz obrazowania ich na mapach i wprowadzając dodatkowy poziom wstępnej oceny drzew – operat dendrologiczny. Standard definiuje teżstrefę ochrony drzewa (SOD), określa sposoby jej wyznaczania, warunki pracy w jej obrębie oraz próg krytyczny uszkodzenia drzewa. Zalecenia związane z ochroną zieleni obejmują między innymi wytyczne dla poszczególnych projektów branżowych, na przykład sieci podziemnych, ciągów komunikacyjnych, obiektów kubaturowych. Standard zawiera też opis technologii pomocnych na etapie projektowania, na przykład w zakresie rozpoznawania zasięgu systemu korzeniowego drzew, minimalizujące skutki kolizji inwestycji z drzewami (ekrany, ścieżki dla korzeni, technologie bezrozkopowe, nawierzchnie przepuszczalne itp.).

Na etapie realizacji prac wykonawczych Standard skupia się na zasadach i technikach ochrony zieleni na terenie budowy – w tym ochrony korzeni drzew w wykopach. Zawiera przykłady metod i technik zabezpieczenia SOD, nie tylko pnia, ale także strefy korzeniowej. Określa zasady pielęgnacji zieleni w trakcie budowy i po jej zakończeniu. Dokument w tym zakresie łączy się ze Standardem cięcia i pielęgnacji drzew (SCiPD). W osobnym rozdziale opisane są wytyczne dla wymagań stawianych osobom uczestniczącym w procesie inwestycyjnym, zwłaszcza kwalifikacji inspektora nadzoru oraz sposobu prowadzenia kontroli prac i stanu zieleni.

SODiZ jest skierowany do wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego od inwestorów i ich reprezentantów przez projektantów po wykonawców. Naturalnie adresatem są także instytucje wydające pozwolenia budowlane, decyzje środowiskowe czy – w odniesieniu do terenów zabytkowych – służby konserwatorskie. Standardem mogą być także zainteresowani przedstawiciele społeczeństwa – organizacje społeczne, społeczni strażnicy drzew czy media.

Standardy w praktyce

Wdrażania standardów podjęły się m.in. Zarządy Zieleni we Wrocławiu i Krakowie, miasta Płock i Jastrzębie Zdrój, czy Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych w Tychach. Najskuteczniejszym sposobem wprowadzenia standardów w życie na terenie gminy jest przyjęcie ich jako załącznika do zarządzenia organu wykonawczego (wójta, burmistrza, prezydenta) lub uchwały rady gminy (miasta). Takie rozwiązanie obliguje do ich stosowania wszystkie jednostki podlegające samorządowi. Poprzez wydział/referat ochrony środowiska istnieje możliwość wymagania stosowania standardów od zewnętrznych adresatów decyzji środowiskowych i pozwoleń na budowę. Stosowanie standardów na terenie miasta/gminy tworzy wzorzec, do którego mogą dążyć inni zarządcy nieruchomości i deweloperzy. Standardy mogą być także wprowadzane w życie w poszczególnych jednostkach lub firmach. Należy być świadomym faktu, że każde wdrożenie nowych standardów wymaga przygotowania personelu i odpowiednich procedur, o czym można przeczytać w poradniku „Standardy prac na drzewach i w ich otoczeniu. Czym są i jak je stosować? Instrukcja dla użytkowników”, dostępnym na stronie drzewa.org.pl. Tamże znajdują się omówione wyżej trzy standardy – są one powszechnie dostępne, a każda instytucja, firma i organizacja może z nich nieodpłatnie korzystać. Strona drzewa.org.pl oferuje do pobrania także inne cenne publikacje o drzewach, w tym klasyczne już „Drzewa w krajobrazie” i „Drzewa w cyklu życia”.

Opracowanie - dr inż. Piotr Tyszko-Chmielowiec

Autor wykorzystał materiały stworzone przez zespół projektu LIFE+ „Drzewa dla zielonej infrastruktury Europy” w Fundacji Ekorozwoju www.drzewa.org.pl

 

Logo: Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
Opracowanie dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu