Powiat legnicki posiada wiele cennych pod względem przyrodniczym obszarów, które wymagają ochrony. Celem ochrony jest zachowanie różnorodności biologicznej, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków oraz przywrócenie do właściwego stanu zasobów i składników przyrody. Dla ochrony przyrody na terenie powiatu ustanowiono różne formy ochrony, takie jak: rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, a także obszary Natura2000.

Rezerwaty

Rezerwat ,,Brekinia'' obejmuje niewielki lasek po powierzchni 2.3 ha utworzony przez gatunki drzew liściastych takich jak dąb, lipagrab. Wśród nich występują pojedynczo i grupowo egzemplarze jarzęba brekinii rosnącego we wnętrzu lasu w postaci podrostu. Wśród roślin kwiatowych na uwagę zasługują pokaźne połacie konwalii majowej, której towarzyszy kokorczykowa wielokwiatowa.

 

Rezerwat ,,Błyszcz'' jest to rezerwat leśny. Prawie całą powierzchnię rezerwatu zajmuje grąd środkowoeuropejski, zaś najbardziej wilgotne fragmenty przylegające do łąki, reprezentują bagienny łęk olszowy.

Egzystuje tu 21 gatunków będących pod ochroną. Przedstawicielami są: storczyk plamisty, storczyk szerokolistny.

 

Rezerwat ,,Ponikwa'' to również rezerwat leśny, którego celem jest ochrona kruszczyka połabskiego, oraz licznych źródlisk które zasilają w wodę rosnący u postaw zbocza las olsowy. Występuje tu 7 gatunków roślin chronionych oraz 34 gatunki mchów. Stwierdzono tu gnieżdżenie się 2 gatunków ptaków, których egzystencja jest zagrożona w całej Europie. Są to: dzięcioł czarny oraz dzięcioł średni.

 

Rezerwat ,,Torfowisko Kunickie''. W jego skład wchodzą obszary leśne i zabagnione. Obszar ten o powierzchni około 12 ha oznacza się dużą różnorodnością zespołów roślinnych.

Złoża torfu i osadów jeziornych stanowią cenne archiwum informacji dotyczące okresu glacjału i całego holocenu. Odczytać z nich można informacje dotyczące zmian roślinności dokonującej się na przestrzeni dziejów.

 

Rezerwat ,,Łęg Korea'', to obszar leśno-bagienny ze zwartą kępą łęgu jesienno-wiązowego w kompleksie z grądem niskim oraz łęgiem wierzbowo-topolowym i płatami olesu porzeczkowego. Ze zbiorowisk nie leśnych, występuje tu arcydzięgiel nabrzeżny, łąka wyczyńcową oraz szuwar trzcinowy.

 

Rezerwat ,,Jezioro Koskowickie'' ma 55 ha i maksymalną głębokość około 3 metrów. Jest najcenniejszym obiektem z roślinnością szuwarową. Znajduje się tu największe naturalne trzcinowisko. Pozostałe jeziora to żwirowisko w Rokitkach i jezioro Kunickie.

 

Obszary chronionego krajobrazu

 

Dolina Czarnej Wody, jest to teren o powierzchni 5165 ha zajmujący część gminy Chojnów i Miłkowice, obejmujący środkową część zlewni rzeki Czarnej Wody. Obszar ten w dużej mierze pokryty jest kompleksami lasu mieszanego. Dominują tereny płaskie, w których rozwinął się złożony system hydrograficzny wód powierzchniowych z główną rzeką Czarną Wodą i jej dopływami, z dużą ilością małych potoków, kanałów i rowów odwadniających. Powoduje to, że tereny te są często podmokłe i zabagnione. Od południa dolinę Czarnej Wody zamyka rzeka Skora, której odcinek we wsi Niedźwiedzice został uregulowany.

 

Dolina Odry, jest to obszar obejmujący tereny w gminie Prochowice i Ścinawa o powierzchni 6 435ha. Przyrodniczą funkcje obszaru pełnią lasy odznaczające się bogatym zespołem łęgowym oraz drzewostanem dębowo - grabowym z bogatą fauną, między innymi: czaplą siwą, bocianem czarnym, pustułką, kanią rdzawą i czarną. Są to cenne siedliska nadrzeczne, w większości wypadków zniekształcone wskutek trwających od XVI wieku prób regulacji rzek, lecz na wielu jeszcze odcinkach prezentujące wartości o randze nie tylko krajowej, lecz także europejskiej.

Użytki ekologiczne

Torfowisko Szczytniki, obszar o powierzchni około 6.73 ha położony na granicy gmin Kunice i Prochowice. Oznacza się dużymi wahaniami poziomu wód, które zalewają lokalne zaniżenia terenu bogatego w zbiorowiska roślinności bagiennej i torfów przejściowych. Występują tu bardzo rzadkie na Dolnym Śląsku gatunki turzyc, tu są miejsca rozrodu wielu płazów - żaby trawnej, żaby zielonej, kumaka nizinnego oraz siedlisko zaskrońca. Torfowisko to także ostoja ptaków, tu mają swoje lęgowiska perkozy, łyski, kaczki krzyżówki, a także sporadycznie błotnik stawowy, tutaj żeruje bocian czarny.

Torfowisko Szczytniki

 

Torfowisko Miłkowice, położone w okolicach Miłkowic o powierzchni 1.67 ha, śródpolne jeziorko otoczone szeroką strefą trzciny i lasu olchowego. Ze względu na małe zacienienie lustra wody, występuje dużo grążela żółtego, a także rzęsa wodna, rzęsa trójrowkowa, spirodela, pływacz zwyczajny, rogatek krótkoszyjkowy, żabiściek pływający. W strefie roślin wynurzonych rosną płatami: oczeret jeziorny, pałka szerokolistna, narecznica błotna i inne gatunki bagienne. Największą powierzchnię zajmuje jednogatunkowy zwarty łan trzciny.

 

Korytarz Ekologiczny Mierzowice, obejmuje tereny leśne i fragmenty łąk o powierzchni 155.25 ha leżące wzdłuż niewielkiego cieku około 1.5 km na północ od wsi Mierzowice w gminie Prochowice. Występuje tu 15 gatunków roślin chronionych, w tym 8 gatunków ściśle chronionych: bluszcz pospolity, jarząb brekinia, kosaciec syberyjski, listeria jajowata, pełnik europejski, sromotnik bezwstydny, storczyk szerokolistny, śnieżyczka przebiśnieg.

Pomniki przyrody

W powiecie legnickim indywidualną ochroną w formie ustanowienia pomników przyrody objęto 64 obiekty (drzewa), w tym 53 stanowią pojedyncze drzewa i 10 grup drzew. Pośród zarejestrowanych pomników przyrody najczęściej rozmiary drzew pomnikowych osiągają dęby, ale także klony, wiązy, buki, cisy sosny i inne.

Do najciekawszych pomników przyrody należą: dwa dęby w Piotrowicach w gminie Chojnów o obwodzie pnia 550 cm i 760 cm w wieku 400 i 550 lat oraz dąb w Konradówce w gminie Chojnów o obwodzie pnia 580 cm i w wieku ok. 350 lat.

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Dotychczas tylko gmina Legnickie Pole wydzieliła takie zespoły:

  • Złoty Las położony pomiędzy Legnickim Polem a Mikołajowicami o powierzchni 90 ha,
  • Łąki Książęce w okolicy Strachowic o powierzchni 166 ha,
  • Dolina Uszewicy w okolicy Czarnkowa o powierzchni 46 ha,
  • Mokradła Gniewomierskie o powierzchni 20 ha,
  • Wysoczyzna Taczalińska o powierzchni 14 ha,
  • Dębowa Dolina Kojszkówki o powierzchni 24 ha.

Obszary Natura 2000

Obszary Natura 2000 zostały wydzielone w ramach programu Unii Europejskiej, którego celem jest utworzenie wspólnego systemu obszarów objętych ochroną przyrody dla zachowania określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy.

Obszary Natura 2000 wydzielone na terenie powiatu legnickiego:

  • gm. Kunice, obszar Pątnów Legnicki oznaczony numerem PLH 020052 utworzony dla ochrony motyli: barczatka kataks, ogończyk akacjowiec, mieniak tęczowiec oraz skupisk wilgotnych zarośli tarninowych oraz dobrze wykształconych grądów i łęgów,
  • gm. Prochowice, obszar Irysowy Zagon k. Gromadzynia oznaczony numerem PLH 020051 utworzony dla ochrony zbiorowisk łąk trzęślicowych, a także ziołorośli i turzycowisk,
  • gm. Prochowice, obszar Łęgi Odrzańskie oznaczony numerem PLH 020018 utworzony dla ochrony siedlisk nadrzecznych w dolinie Odry obejmujący łęgi jesionowe i wiązowe, a także kompleksy wilgotnych łąk,
  • gm. Chojnów (część obszaru), obszar Bory Dolnośląskie oznaczony numerem PLB 020005 utworzony dla ochrony zwartych drzewostanów sosnowych, borów mieszanych i lasów liściastych.

Parki

Na terenie powiatu znajduje się 38 zabytkowych parków. Stanowią one nie tylko ciekawy element krajobrazu, ale spełniają także następujące funkcje:

ekologiczną
korzystny wpływ na klimat, biocenozę i krajobraz,
społeczną
miejsce wypoczynku ludności oraz element estetyczny,
naukową
obiekt badań botaników i historyków.

Najwięcej, bo aż 17 parków przetrwało w gminie Chojnów.

Park w Brenniku zimąNajliczniejszą grupę spośród zachowanych do dzisiaj parków stanowią podworskie parki krajobrazowe powstałe w XIX wieku. Tworzono je według określonego, powielanego wzoru.

Przed dworem lub pałacem znajdował się gazon z podjazdem, do którego prowadziła aleja dojazdowa. Za pałacem, poprzez geometryczną kwaterę, otwierał się widok na otaczające tereny. W dalszym otoczeniu pałacu występował park ze swobodnym układem dróg, polanami, nieregularnymi zadrzewieniami typu leśnego.

Stan przetrwania zabytkowych zespołów zieleni podworskiej, oprócz dobrze utrzymanych lub poddanych renowacji parków w Chojnowie, Piotrowicach, Brenniku, Legnickim Polu, określić należy jako niekorzystny. Tylko nieliczne przetrwały w całości, tam gdzie obok parku towarzyszącego siedzibie mieszkalnej zachował się zespół gospodarczy wraz z wydzielonymi terenami upraw oraz alejami dojazdowymi. Najczęściej niszczeniu ulegały części gospodarcze, a zostawały jedynie fragmenty parków przy dworach.

Obecnie w wyniku trwających przekształceń własnościowych coraz więcej parków odzyskuje swoją dawną świetność.