22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego rozpoczęło się Powstanie Styczniowe – największy w XIX wieku zryw narodowy.

Powstanie  pochłonęło  kilkadziesiąt tysięcy ofiar i w ogromnym stopniu wpłynęło na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń. Było największym i najdłuższym  zrywem narodowym, na który złożyło się ponad 1200 bitew i potyczek. Wzięło w nim udział ponad 200 tysięcy powstańców, skupionych w licznych oddziałach.

Jednym z elementów decydujących o przegranej powstańców, było ogłoszone przez cara wiosną 1864 r. uwłaszczenia chłopów w Królestwie. Po stłumieniu zrywu Rosjanie przeprowadzili szereg działań, których celem było zwiększenie strat moralnych odniesionych przez Królestwo. Schwytanych powstańców albo zabijano, albo zsyłano na katorgę na Syberię. Niektórych wcielano do carskiej armii. Represje po powstaniu styczniowym dotknęły nie tylko samych powstańców, ale całego kraju.