Negatywne skutki zmian klimatu, które obserwujemy obecnie związane są przede wszystkim ze wzrostem temperatury powietrza, falami upałów w okresie letnim,  wzrostem częstotliwości okresów bezopadowych i występowania suszy, wzrostem gwałtownych, nawalnych opadów powodujących podtopienia i powodzie. Takie zjawiska w ostatnich latach występują coraz częściej stanowiąc zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz funkcjonowania lokalnej infrastruktury.

IPCC (Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu, 2001) definiuje adaptację do zmian klimatu jako dostosowanie systemów naturalnych lub stworzonych przez człowieka do obecnych i spodziewanych warunków klimatycznych lub efektów zmian klimatu, w taki sposób, aby minimalizować negatywne skutki i wykorzystywać te zmiany, które będą pozytywne. Prawidłowo funkcjonująca zieleń może pomóc w adaptacji do zmian klimatu i być buforem w przypadku nagłych i ekstremalnych warunków pogodowych. Adaptacja do zmieniających się warunków klimatycznych to w chwili obecnej ważne wyzwanie w zakresie wyznaczenia nowych celów w pielęgnowaniu i rewitalizacji terenów zieleni w gminach i miastach.

W aspekcie zmian klimatu  kluczowego znaczenia nabierają drzewa, która pełniąc wachlarz usług ekosystemowych zmniejszą wrażliwość lokalną na ekstremalne zjawiska pogodowe. Zadrzewienia stanowią infrastrukturę krytyczną taką jak drogi, prąd i woda, ponieważ regulują i amortyzują skutki zmian klimatu i gwałtowne zjawiska pogodowe, retencjonują wodę opadową i spowalniają spływ powierzchniowy wody, wiążą trwale dwutlenek węgla i wydzielają tlen, zwiększają wilgotność powietrza i w okresie upałów obniżają temperatury. Liście drzew oczyszczają również powietrze z zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, podczyszczają wody opadowe, przeciwdziałają  erozji gleby,  stanowią siedliska i korytarze ekologicznie dla wielu gatunków roślin i zwierząt.

Dlatego tak istotne staje się dbanie o drzewostan, a nie utrudnianie warunków życia drzewom, które z powodu zmian klimatu bywają osłabione i poddane dużo trudniejszym warunkom wilgotnościowym i temperaturowym niż przed laty. Również zwracanie uwagi na nasadzenia kompensacyjne, dobór materiału szkółkarskiego do nasadzeń dostosowany do zmieniających się warunków klimatycznych czy dbanie o zachowanie drzew w trakcie procesów inwestycyjnych, staje się koniecznością w przypadku podejmowania decyzji przez samorządy gminne.

Niniejsza publikacja została przygotowana jako materiał podsumowujący szkolenie ”Ochrona drzew w aspekcie zanieczyszczenia powietrza i przeciwdziałania zmianom klimatu”, które zostało zorganizowane przez Powiat Legnicki w dniu 23 listopada 2022 r. przy współpracy Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja”.

Opracowanie dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu